Năm 2019, Quảng Ninh đưa vào khai thác và khởi công mới chuỗi dự án giao thông trọng điểm, đồng thời tiếp tục các hạng mục dự án tạo đột phá trong kết nối. Điểm nhấn là hệ thống cao tốc kéo dài dọc tỉnh với gần 200km nối từ Hải Phòng đến Móng Cái. Đây thể hiện quyết tâm trong đổi mới tư duy, đột phá cách làm, đồng hành cùng Chính phủ thực hiện mục tiêu có 2.000km cao tốc vào năm 2020.
Cao tốc Hạ Long - Vân Đồn đưa vào khai thác đầu năm 2019.
Dùng ngân sách tỉnh làm đường cao tốc
Nghị quyết số 13-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng ban hành ngày 16/1/2012 về xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ đã đề ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 cả nước sẽ có 2.000km cao tốc hoàn thành đưa vào khai thác (thời điểm đó, cả nước mới chỉ có khoảng 140km đường cao tốc). Để thực hiện mục tiêu này, ngành GT-VT đã tập trung ưu tiên đầu tư xây dựng hàng loạt tuyến cao tốc lớn trên cả nước, tạo sự kết nối thuận lợi giao thông, góp phần thúc đẩy KT-XH phát triển.
Tại Quảng Ninh, địa phương nằm tại cực Đông Bắc của Tổ quốc, mặc dù sở hữu nhiều lợi thế, có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng về chính trị, KT-XH, an ninh quốc phòng... song chưa phải là địa phương được ưu tiên, trọng điểm phát triển giao thông, đầu tư đường cao tốc của Bộ GT-VT trong bối cảnh nguồn ngân sách dành cho hạ tầng giao thông còn hạn hẹp. Quảng Ninh sẽ có đường cao tốc Nội Bài - Hạ Long, nhưng theo Quy hoạch của Bộ GT-VT vào năm 2030, nằm trong quy hoạch tổng số 6.400km đường cao tốc của cả nước. Giao thông đối ngoại của Quảng Ninh vẫn chủ yếu sẽ thông qua tuyến QL18 và QL10 vốn đã mãn tải từ nhiều năm, kìm hãm sự phát triển và là “nút thắt” đối với nền kinh tế vốn rất nhiều dư địa.
Đứng trước bối cảnh đất nước liên tục đổi mới, phát triển theo hướng hội nhập quốc tế sâu rộng, Quảng Ninh đã không bị động ngồi chờ, thay vào đó là chủ động đề xuất trung ương hỗ trợ không phải là tiền, mà đó là cơ chế, chính sách để là địa phương đầu tiên trong cả nước tự làm đường cao tốc. Bắt tay vào triển khai, tỉnh đã đồng bộ từ những sáng kiến chính trị hành chính có tính đột phá để thực hiện tuyến cao tốc đầu tiên Hải Phòng - Hạ Long.
Cầu Bạch Đằng (cao tốc Hải Phòng - Hạ Long) là công trình cầu dây văng nhiều nhịp đầu tiên ở Việt Nam do người Việt tự đầu tư, thiết kế và thi công, đánh dấu bước đột phá về công nghệ thi công hạ tầng giao thông ở Việt Nam.
Đầu năm 2019, sau 4 năm triển khai, chuỗi cao tốc Hải Phòng - Hạ Long - Vân Đồn của Quảng Ninh dài gần 100km đầu tư theo hình thức PPP đã chính thức đưa vào khai thác, ngay lập tức phát huy hiệu quả sau đầu tư, rút ngắn thời gian di chuyển bằng 1/2 so với trước đây từ Hà Nội - Hạ Long còn 1giờ 45 phút thay cho 3 giờ 30 phút và Hà Nội - Vân Đồn là 2 giờ 30 phút thay cho 5 giờ 30 phút, với lưu lượng phương tiện trung bình qua lại đạt trên 10.000 lượt/ngày. Là địa phương điển hình về phát triển đường cao tốc ở Việt Nam được Chính phủ, Bộ GT-VT đánh giá cao.
Nối dài thêm những cung đường mới
Hiện chỉ còn hơn 80km đường cao tốc nữa là Quảng Ninh sẽ có hệ thống cao tốc đồng bộ nối đến Cửa khẩu quốc tế Móng Cái. Hoàn thành tuyến đường này, tỉnh sẽ đóng vai trò là trung tâm của hai hành lang kinh tế: Côn Minh - Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; Nam Ninh - Bằng Tường - Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và vành đai kinh tế Vịnh Bắc Bộ trong giao thương với các nước Đông Nam Á, khu vực Tiểu vùng Mê Kông mở rộng... Theo đó, tháng 4/2019 tỉnh đã khởi công tuyến cao tốc Vân Đồn - Móng Cái với chiều dài hơn 80km, tổng vốn đầu tư hơn 11.000 tỷ đồng.
Tỉnh ủy Quảng Ninh tặng bằng khen cho các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc trong triển khai chiến dịch “30 ngày đêm” hoàn thành GPMB cao tốc Vân Đồn - Móng Cái sau điều chỉnh.
Cũng như các dự án cao tốc trước đó, Quảng Ninh đã xin chủ trương Chính phủ, từ chối vốn vay ODA với các ràng buộc ngặt nghèo để huy động nguồn lực mới triển khai cao tốc Vân Đồn - Móng Cái. Để hỗ trợ dự án, tỉnh đã ứng ngân sách, tổ chức tập huấn để các địa phương GPMB (dự án GPMB đầu tiên được tỉnh tập huấn). Để đáp ứng yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, tháng 7/2020 tỉnh đã quyết định điều chỉnh dự án nâng tốc độ tối đa từ 100km/h lên 120km/h. Điều này khiến mặt bằng bổ sung lớn. Để thực hiện mục tiêu đặt ra, Quảng Ninh đã phát động chiến dịch “30 ngày đêm” hoàn thành GPMB tuyến cao tốc và chỉ trong 1/2 thời gian đã hoàn thành kế hoạch. Thi công cao tốc Vân Đồn - Móng Cái, dự kiến công trình sẽ hoàn thành vào năm 2021.
Cao tốc Vân Đồn - Móng Cái dự kiến sẽ hoàn thành vào năm 2021, cùng với 2 tuyến cao tốc Hải Phòng - Hạ Long và Hạ Long - Vân Đồn sẽ tạo chuỗi cao tốc hoàn chỉnh, không chỉ tạo điều kiện di chuyển, đi lại, kết nối với các tỉnh, thành và các địa phương nội tỉnh, tuyến cao tốc có giá trị gần 40 tỷ đồng này còn nhanh chóng trở thành động lực trong thu hút đầu tư các khu vực đi qua. Từ đó tạo giá trị tăng trưởng, phát huy dư địa về đất tại các khu vực tuyến đi qua, là nền tảng quan trọng để Quảng Ninh luôn duy trì tăng trưởng ở mức 2 con số. Đồng thời, giải tỏa được “cơn khát” về hạ tầng và những e ngại của nhà đầu tư khi đến với địa bàn.
Tuy không nằm trong quy hoạch phát triển đường cao tốc quốc gia trong giai đoạn hiện nay, song bằng sự chủ động, tại Quảng Ninh đã và đang hình thành một trục đường cao tốc kéo dài nối từ TP Hải Phòng cho đến TP Móng Cái, đóng góp gần 1/10 mục tiêu có 2.000km đường cao tốc vào năm 2020 theo tinh thần Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Quảng Ninh đang là tỉnh sở hữu đường cao tốc dài nhất Việt Nam, phù hợp với định hướng tổ chức không gian lãnh thổ của Quảng Ninh là “Một tâm, hai tuyến, đa chiều, hai mũi đột phá”, mở rộng cánh cửa kết nối Việt Nam, ASEAN với Trung Quốc.
Đỗ Phương