Phát triển thành vùng đô thị lớn mang tầm vóc quốc tế là một trong những đích lớn mà Quảng Ninh đặt ra và đang nỗ lực chinh phục mục tiêu này. Đây cũng chính là động lực thúc đẩy KT-XH của tỉnh phát triển nhanh và bền vững.
Khởi sắc bộ mặt đô thị
Trong những năm qua, công tác quy hoạch và phát triển đô thị luôn được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh quan tâm chỉ đạo, thông qua việc hoàn thiện các quy định pháp luật, cơ chế chính sách; xây dựng chiến lược, kế hoạch tổ chức lập, thẩm định, phê duyệt các quy hoạch theo thứ tự, tầng bậc; bố trí nguồn vốn đầu tư công để xây dựng hạ tầng khung làm cơ sở thu hút các nhà đầu tư, góp phần thúc đẩy phát triển KT-XH.
Hạ tầng đô thị Quảng Ninh ngày càng hiện đại, văn minh.Việc lập, thẩm định, phê duyệt các quy hoạch được thực hiện theo thứ tự, tầng bậc, làm cơ sở cho quản lý phát triển đô thị và hình thành các dự án đầu tư xây dựng đảm bảo sự đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; cải thiện về cơ bản điều kiện sống của người dân theo hướng văn minh, hiện đại và phát triển bền vững. Kinh tế đô thị từng bước khẳng định được vai trò là động lực phát triển kinh tế, là hạt nhân thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở địa phương.
Đặc biệt, nhằm tạo động lực phát triển đô thị, Quảng Ninh tập trung cải thiện môi trường đầu tư lành mạnh, nâng cao năng lực cạnh tranh, bình đẳng đối với đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, giữa khu vực đầu tư tư nhân và đầu tư của doanh nghiệp nhà nước, nhằm khuyến khích mạnh mẽ người dân, doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia đầu tư.
Tỉnh cũng bố trí theo thứ tự ưu tiên, phân kỳ đầu tư cho phù hợp, ưu tiên đầu tư các công trình hạ tầng trọng điểm để làm động lực cho đô thị phát triển; đầu tư xây dựng các khu đô thị mới, khu nhà ở xã hội và đầu tư phát triển KCN, CCN để làm cơ sở phát triển KT-XH của địa phương; khuyến khích xã hội hóa trong các hoạt động dịch vụ công như: Giáo dục, y tế, cấp nước, vận chuyển, thu gom xử lý chất thải huy động nguồn vốn trong dân để tăng nguồn vốn xây dựng kết cấu hạ tầng.
Hệ thống hạ tầng giao thông đường bộ được tỉnh Quảng Ninh quy hoạch đồng bộ, hiện đại.Quảng Ninh cũng đã đẩy mạnh thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các lĩnh vực trọng điểm đã được xác định; tăng cường xúc tiến đầu tư trực tiếp, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung qua mạng điện tử để cung cấp cho các nhà đầu tư những thông tin rõ ràng, minh bạch về môi trường đầu tư của tỉnh và của các địa phương về những cơ chế chính sách ưu đãi, về thủ tục đầu tư nhằm thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư và tập đoàn nước ngoài. Đồng thời, tập trung kêu gọi nguồn hỗ trợ phát triển chính thức vào các dự án xây dựng kết cấu hạ tầng cần vốn lớn như: Đường giao thông, thoát nước, phát triển mạng lưới cấp nước sạch, hệ thống xử lý chất thải rắn…
Với việc chuẩn bị kỹ lưỡng các chương trình, mục tiêu phát triển và nguồn lực thực hiện, trong hơn 10 năm qua, hệ thống đô thị Quảng Ninh đã có sự phát triển đúng và vượt kế hoạch nâng loại đô thị như đề xuất. Trong đó, tập trung phát triển dọc theo các tuyến giao thông huyết mạch, phân bố tập trung tại khu vực ven biển, bám trục QL18, gắn với các khu vực phát triển khu du lịch, dịch vụ, công nghiệp, cửa khẩu. Hiện tại, Quảng Ninh có 13 đô thị, trong đó có 1 đô thị loại I (Hạ Long), 3 đô thị loại II (Cẩm Phả, Uông Bí, Móng Cái), 2 đô thị loại III (Quảng Yên, Đông Triều); 2 đô thị loại IV (thị trấn Tiên Yên, thị trấn Cái Rồng) và 5 đô thị loại V (thị trấn Quảng Hà, thị trấn Đầm Hà, thị trấn Cô Tô, thị trấn Bình Liêu, thị trấn Ba Chẽ).
Một góc đô thị Móng Cái nhìn từ trên cao.Tính riêng giai đoạn 2016-2021, tỉnh huy động hơn 125.000 tỷ đồng dành cho phát triển kết cấu hạ tầng, tạo sự bứt phá về giao thông, đô thị, du lịch, dịch vụ. Đến nay, nhiều công trình hạ tầng quan trọng như Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn, Cảng tàu khách quốc tế Hòn Gai, cầu Tình Yêu, đường cao tốc Hạ Long - Vân Đồn, Hạ Long - Hải Phòng kết nối với cao tốc Hà Nội - Hải Phòng... đã hoàn thành, góp phần tạo sự liên kết đồng bộ hạ tầng giao thông trong tỉnh và khu vực, thúc đẩy mạnh mẽ phát triển KT-XH của cả vùng.
Đặc biệt, việc sáp nhập huyện Hoành Bồ vào TP Hạ Long đã góp phần mở rộng không gian phát triển, tăng cường liên kết, phát huy thế mạnh của từng địa phương trong mối liên hệ nội tỉnh, trong Vùng đồng bằng sông Hồng, cũng như vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ.
Theo đề án quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn 2050, TP Hạ Long sẽ được xây dựng, phát triển trở thành đô thị dịch vụ, du lịch văn minh, thân thiện, trung tâm dịch vụ - du lịch quốc gia mang tầm quốc tế với hệ thống kết cấu hạ tầng KT-XH hiện đại và đồng bộ, gắn kết giữa bảo tồn, phát triển bền vững Di sản - Kỳ quan thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long với Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn - Kỳ Thượng. Phát triển xanh, linh hoạt, thích ứng và bền vững theo mô hình đô thị thông minh.
Có thể thấy, hệ thống đô thị của tỉnh từ “hiện trạng quy mô nhỏ, chưa được định hướng rõ nét” sau khoảng hơn một thập kỷ đã vươn lên mạnh mẽ, đóng góp tích cực vào sự phát triển KT-XH. Đặc biệt, với sự phát triển, nâng tầm của các đô thị đầu tàu như Hạ Long, Móng Cái, Cẩm Phả, Uông Bí đã góp phần từng bước xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh theo mô hình chuỗi đô thị, là động lực phát triển kinh tế của miền Bắc và cả nước, đáp ứng mục tiêu đưa Quảng Ninh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030, cũng như mong mỏi của người dân về cuộc sống ngày càng phát triển.
Hướng tới đô thị thông minh, đẳng cấp quốc tế
Trên cơ sở những kết quả đã đạt được, mục tiêu những năm tới của Quảng Ninh là tập trung phát triển hệ thống các đô thị theo hướng nhanh, bền vững, là tiền đề quan trọng trong phát triển đô thị thông minh, nền kinh tế xanh dựa trên khoa học công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao.
Trong đó sẽ xây dựng hoàn chỉnh hệ thống đô thị toàn tỉnh, phát triển theo mô hình chuỗi đô thị, với dịch vụ công nghiệp hiện đại, trung tâm du lịch đẳng cấp quốc tế, một trọng điểm du lịch hàng đầu quốc gia. Cùng với đó, nâng cao chất lượng sống đô thị thông qua việc tập trung nguồn lực hợp lý để xây dựng cơ sở hạ tầng kỹ thuật đô thị và hạ tầng xã hội đô thị, kiến trúc cảnh quan phù hợp, đồng bộ, từng bước hiện đại và bền vững.
Cảng hàng không quốc tế Vân Đồn được đầu tư hiện đại, đồng bộ.Với mục tiêu đó và từ các quy hoạch chiến lược, tỉnh Quảng Ninh xác lập tầm nhìn dài hạn trong tính liên thông gắn với xây dựng quy hoạch đồng bộ để làm cơ sở thực hiện mục tiêu. Trong chương trình phát triển đô thị đến năm 2030, tỉnh đã đề ra một số chương trình, đề án trọng tâm, trọng điểm cùng với 3 khâu đột phá: Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao gắn với tăng nhanh quy mô và nâng cao chất lượng dân số; đẩy nhanh tốc độ phát triển và hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, hiện đại, bảo đảm liên thông tổng thể; xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc Quảng Ninh gắn với thu hẹp nhanh khoảng cách giàu nghèo và chênh lệch vùng miền trong tỉnh.
Mục tiêu đến năm 2025 Quảng Ninh có 4 đô thị thông minh tại 4 thành phố; đến năm 2030, các địa phương còn lại đạt được các tiêu chí của đô thị thông minh, tập trung vào các lĩnh vực quản lý đô thị, chiếu sáng, giao thông, cấp thoát nước, thu gom và xử lý rác thải, lưới điện, hệ thống cảnh báo rủi ro thiên tai, xây dựng hạ tầng dữ liệu không gian đô thị, hợp nhất các dữ liệu đất đai, dữ liệu về xây dựng và các dữ liệu khác trên nền GIS tại tối thiểu 4 thành phố trên địa bàn tỉnh, đồng thời cung cấp các tiện ích đô thị thông minh phục vụ người dân.
Cũng trên cơ sở định hướng từ các quy hoạch, tỉnh đã dành nguồn lực phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật khung đô thị, kêu gọi nhiều nhà đầu tư chiến lược thực hiện các dự án trên, phấn đấu giai đoạn 2020-2025, tỷ lệ đô thị hóa tỉnh đạt trên 75%; giai đoạn 2026-2030 tỷ lệ đô thị hóa tỉnh đạt 75-80%.
Đến năm 2045, Quảng Ninh là tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, vùng đô thị lớn mang tầm khu vực và quốc tế, một trong những đầu tàu thúc đẩy phát triển kinh tế quốc gia với động lực tăng trưởng chính là dịch vụ, du lịch, đổi mới sáng tạo, có cơ sở kinh tế vững chắc, có sức cạnh tranh cao; người dân có mức thu nhập tương đương các nước phát triển; phát triển kinh tế hài hòa giữa các khu vực đô thị và nông thôn; đảm bảo vững chắc quốc phòng - an ninh.
Trước mắt trong giai đoạn 2020-2025, tỉnh tập trung ưu tiên đầu tư, thực hiện 16 dự án, nhiệm vụ: Đề án chính quyền số tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2020-2025 và định hướng đến năm 2030; phát triển KHCN tỉnh đến năm 2020; xây dựng trung tâm ươm tạo công nghệ và doanh nghiệp KHCN tỉnh; hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh; triển khai Bộ chỉ số đô thị thông minh Việt Nam giai đoạn đến năm 2025; hệ thống cơ sở dữ liệu và phần mềm phục vụ công tác quản lý tài nguyên và môi trường, cảnh báo thiên tai trực tuyến trên địa bàn tỉnh; nhân rộng mô hình thành phố thông minh tại Uông Bí giai đoạn 2018-2022, tại Cẩm Phả giai đoạn 2018-2025, tại Móng Cái giai đoạn 2020-2025.
Cùng với đó là kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực đô thị thông minh cho các cơ quan nhà nước của tỉnh, tổ chức và người dân; hệ thống wifi công cộng trên địa bàn tỉnh...
Để chủ động nguồn lực thực hiện, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, tiếp tục ưu tiên bố trí vốn NSNN như là vốn mồi để kích thích, khai thác tối đa các nguồn lực, đặc biệt là từ khu vực tư nhân, phát triển hình thức đối tác công - tư, tập trung hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại...
Với thế và lực mới, Quảng Ninh hôm nay đang trên đà phát triển với dáng dấp đô thị hiện đại, văn minh. Qua đó, gắn kết chặt chẽ và hài hòa giữa tỉnh với các đô thị của các tỉnh, thành khác trong cả nước; thúc đẩy quá trình hội nhập quốc tế trên cơ sở khai thác tối đa các tiềm năng và lợi thế để thu hút đầu tư, phát huy nội lực để xây dựng Quảng Ninh trở thành đô thị có tầm ảnh hưởng và vị trí xứng đáng của một trong 3 cực tăng trưởng ở khu vực phía Bắc Việt Nam.