Theo Khoản 2 Điều 106 Luật Đất đai năm 2013, Nhà nước sẽ thu hồi sổ đỏ, sổ hồng (Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, Giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà ở và quyền sử dụng đất ở, Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất) trong 4 trường hợp sau:
Trường hợp 1. Nhà nước thu hồi toàn bộ diện tích đất trên sổ đã cấp
Nếu Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh và thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng thì người sử dụng đất có nghĩa vụ nộp sổ đỏ, sổ hồng đã cấp trước khi được nhận tiền bồi thường, hỗ trợ theo quy định của pháp luật đất đai; tổ chức làm nhiệm vụ bồi thường, giải phóng mặt bằng có trách nhiệm thu sổ đỏ, sổ hồng đã cấp chuyển cho Văn phòng đăng ký đất đai để quản lý.
Nhà nước thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp trong một số trường hợp
Nếu Nhà nước thu hồi đất do vi phạm pháp luật về đất đai và thu hồi đất do chấm dứt việc sử dụng đất theo pháp luật, tự nguyện trả lại đất, có nguy cơ đe dọa tính mạng con người thì người sử dụng đất nộp sổ đỏ, sổ hồng đã cấp trước khi bàn giao đất cho Nhà nước, trừ trường hợp cá nhân sử dụng đất chết mà không có người thừa kế; tổ chức được giao nhiệm vụ thực hiện thu hồi đất có trách nhiệm thu sổ đỏ, sổ hồng đã cấp và chuyển cho Văn phòng đăng ký đất đai để quản lý.
Trường hợp 2. Cấp đổi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp
- Trường hợp cấp đổi sổ đỏ, sổ hồng mà phải cấp sổ đỏ, sổ hồng thì người sử dụng đất nộp sổ đỏ, sổ hồng đã cấp trước đây cùng với hồ sơ đề nghị cấp đổi sổ đỏ, sổ hồng, hồ sơ đăng ký biến động.
- Văn phòng đăng ký đất đai quản lý sổ đỏ, sổ hồng đã nộp sau khi kết thúc thủ tục cấp đổi, thủ tục đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất.
Trường hợp 3. Người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà phải cấp mới sổ đỏ, sổ hồng.
Trường hợp 4. Thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định pháp luật về đất đai.
Sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định pháp luật về đất đai là một trong những trường hợp sau đây:
Sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng diện tích đất, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng mục đích sử dụng đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp người được cấp sổ đỏ, sổ hồng đó đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật. Trong trường hợp người được cấp sổ đỏ, sổ hồng đã thực hiện thủ tục chuyển nhượng, chuyển đổi, tặng cho, thừa kế, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất và đã được giải quyết theo đúng quy định của pháp luật thì Nhà nước không thu hồi sổ đỏ, sổ hồng.
Ngoài ra, việc thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không thuộc 4 trường hợp trên chỉ được thực hiện khi có bản án hoặc quyết định của Tòa án nhân dân đã được thi hành:
Trường hợp 5. Khi có bản án hoặc quyết định của Tòa án nhân dân đã được thi hành theo Khoản 2 Điều 106 Luật Đất đai 2013, Điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, khoản 26 Điều 1 Nghị định 148/2020/NĐ-CP.
Thủ tục thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp
Khoản 4 Điều 87 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định, việc thu hồi sổ đỏ đã cấp sẽ tuỳ thuộc vào từng trường hợp cụ thể như sau:
Trường hợp cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra có văn bản kết luận sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định của pháp luật đất đai thì cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm xem xét, nếu kết luận đó chưa đúng thì phải thông báo lại cho cơ quan điều tra, cơ quan thanh tra; nếu quyết định đó là đúng thì quyết định thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp.
Trường hợp cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp sổ đỏ, sổ hồng phát hiện sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định của pháp luật về đất đai thì thông báo bằng văn bản cho cơ quan thanh tra cùng cấp thẩm tra, nếu sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định của pháp luật thì thông báo cho người sử dụng đất biết rõ lý do, sau 30 ngày kể từ ngày gửi thông báo cho người sử dụng đất mà không có đơn khiếu nại thì ra quyết định thu hồi sổ đỏ, sổ hồng đã cấp.
Trường hợp người sử dụng sổ đỏ, sổ hồng đã cấp không đúng quy định của pháp luật đất đai thì gửi văn bản kiến nghị đến cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp sổ đỏ, sổ hồng. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cấp sổ đỏ, sổ hồng có trách nhiệm kiểm tra, xem xét quyết định thu hồi sổ đỏ, sổ hồng.
(Tổng hợp)