Hiện tại chỗ đất tôi đang ở có diện tích 49 mét vuông nhưng không có thẻ đỏ do lô đất này 100 mét vuông gồm có 2 hộ gia đình chung sống. Bên hàng xóm của tôi là 51m vuông còn lại phần nhà tôi. Nhưng do chủ lô đất cũ bán và giao thẻ đỏ cho hộ kia mà lô đất thuộc quy hoạch nên bây giờ không tách được. Hiện tại hộ kia đã làm thủ tục chuyển nhượng toàn quyền sử dụng sang tên của họ,còn phần gia đình tôi chỉ có giấy viết tay lúc mua mà không có công chứng. Bây giờ hộ đó đã đem sổ đỏ cả lô đất đi vay ngân hàng nên bên tôi không thể yêu cầu đồng đứng tên trong sổ đỏ.Lưu ý: hộ nhà tôi mua 49m vuông vào thời điểm trước hộ kia. Vậy bây giờ tôi phải làm sao. Mong luật sư giúp đỡ vì hoàng cảnh gia đình quá khó khăn , trước đây đã được ủy ban hỗ trợ xóa nhà tạm. Trân trọng cảm ơn.
Trả lời:
Theo thông tin bạn cung cấp, giữa bạn và chủ sử dụng mảnh đất ban đầu đã giao kết một hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất, Luật Đất đai 2013 có quy định về việc công chứng, chứng thực hợp đồng tại Khoản 3, Điều 167 như sau:
Điều 167. Quyền chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê lại, thừa kế, tặng cho, thế chấp, góp vốn quyền sử dụng đất
3. Việc công chứng, chứng thực hợp đồng, văn bản thực hiện các quyền của người sử dụng đất được thực hiện như sau:
a) Hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất phải được công chứng hoặc chứng thực, trừ trường hợp kinh doanh bất động sản quy định tại điểm b khoản này;
Như vậy, theo quy định của luật hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất buộc phải công chứng mới phát sinh giá trịn pháp lý, gia đình bạn chỉ làm hợp đồng viết tay với chủ sử dụng đất nên rất có thể văn bản này không được công nhận giá trị, khi đó bạn chỉ có thể liên hệ với chủ sử dụng đất yêu cầu hoàn trả số tiền đã giao để nhận chuyển nhượng, đồng thời đòi bồi thường thêm nếu có phát sinh thiệt hại.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hợp đồng viết tay của gia đình bạn vẫn được công nhận nếu đảm bảo được những điều kiện quy định tại Điều 129 – Bộ luật Dân sự 2015: Giao dịch dân sự đã được xác lập bằng văn bản nhưng vi phạm quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực mà một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch thì theo yêu cầu của một bên hoặc các bên, Tòa án ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó. Trong trường hợp này, các bên không phải thực hiện việc công chứng, chứng thực.
Để yêu cầu công nhận giá trị pháp lý của giao dịch chuyển nhượng quyền sử dụng đất được chấp thuận, bạn cần cung cấp hợp đồng ký tay trước đây cho Tòa án, và chứng minh việc giao kết hợp đồng hoàn toàn tự nguyện, nghĩa vụ giao tiền, nhận đất đã được thực hiện từ lâu. Nếu cần thiết, chủ sử dụng ban đầu của mảnh đất cũng có nghĩa vụ hỗ trợ cung cấp thông tin bảo vệ quyền sử dụng đất của bạn trước tòa. Vấn đề này được thể hiện trong quy định tại Bộ luật Dân sự 2015:
Điều 444. Bảo đảm quyền sở hữu của bên mua đối với tài sản mua bán
1. Bên bán có nghĩa vụ bảo đảm quyền sở hữu đối với tài sản đã bán cho bên mua không bị người thứ ba tranh chấp.
2. Trường hợp tài sản bị người thứ ba tranh chấp thì bên bán phải đứng về phía bên mua để bảo vệ quyền lợi của bên mua; nếu người thứ ba có quyền sở hữu một phần hoặc toàn bộ tài sản mua bán thì bên mua có quyền hủy bỏ hợp đồng và yêu cầu bên bán bồi thường thiệt hại.
…
Trường hợp gia đình bạn có yêu cầu Tòa công nhận hiệu lực của hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất và được chấp thuận, thì dựa trên quyết định của Tòa, bạn có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền đã cấp giấy chứng nhận cho gia đình hàng xóm thu hồi giấy chứng nhận đã chấp theo căn cứ tại Điểm d, Khoản 2, Điều 106 – Luật Đất đai 2013:
Điều 106. Đính chính, thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp
2. Nhà nước thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp trong các trường hợp sau đây:
d) Giấy chứng nhận đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai, trừ trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đó đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật đất đai.
Sau khi giấy chứng nhận cấp sai cho gia đình hàng xóm bị thu hồi, bạn có thể làm việc với cơ quan có thẩm quyền thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho gia đình mình. Trường hợp mảnh đất không đủ điều kiện để tách sổ riêng thì gia đình bạn được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất chung với người hàng xóm dưới hình thức đồng sử dụng quyền sử dụng đất.
Trân trọng